Demans; hafızayı, düşünmeyi ve sosyal becerileri etkileyen bir dizi semptomu tanımlar. Demans bir hastalık değildir. Ancak birçok tür var. Alzheimer demansı, tüm demansların yaklaşık%60 ila%80’ini oluşturan en yaygın türdür. İnmenin neden olduğu vasküler demans, ikinci en yaygın bunama türüdür.
Demans kelimesinin anlamı, “zihin” anlamına gelen Latince “mens” kelimesinden türemiştir. Demans, ruh kaybı anlamına gelir. Ancak bunama, özellikle Alzheimer hastalığı aniden ortaya çıkmaz, semptomlar yavaş yavaş ortaya çıkar ve gelişir. Bazı demanslar vücutta belirli bir maddenin eksikliğinden veya bazı maddelerin veya ilaçların yan etkilerinden kaynaklanır. Bu tür demanslar genellikle ilerleyici ve geri dönüşümlü değildir.
Demans Neden Oluşur?
Beynin, her biri farklı işlevlerden (hafıza, yargılama ve hareket gibi) sorumlu olan birçok farklı alanı vardır. Belirli bir alandaki bir ünite hasar gördüğünde, o alan normal işlevlerini yerine getiremeyecektir.
Demansa beyin hücrelerine verilen hasar neden olur. Bu hasar, beyin hücrelerinin birbirleriyle iletişim kurma yeteneğini engeller. Beyin hücreleri normal iletişim kuramadığında düşünme, davranış ve duygular etkilenir.
Farklı demans türleri, beynin belirli bölgelerindeki belirli beyin hücresi hasarı türleriyle ilgilidir. Örneğin, Alzheimer hastalığında, beyin hücrelerinin içindeki ve dışındaki belirli proteinlerin içeriği yüksektir, bu da beyin hücrelerinin sağlığı korumasını ve birbirleriyle iletişim kurmasını zorlaştırır. Hipokampus adı verilen beyin bölgesi, beyin öğrenme ve hafızanın merkezidir. Bu bölgedeki beyin hücreleri genellikle Alzheimer hastalığından zarar gören ilk bölgelerdir. Bu nedenle hafıza kaybı genellikle Alzheimer’ın ilk belirtilerinden biridir.
Demansın Belirtileri Nelerdir?
Demansın en belirgin belirtisi yeni bilgileri unutmaktır. Ek olarak, birinin demans hastası olarak kabul edilebilmesi için en az iki işlevin yok edilmesi gerekir:
Bellek, hatırlamada zorlanmalar başlaması
İletişim ve dil konusun da yetersizlik yaşamak
Odaklanma ve dikkat etme yeteneğin de eksilikler oluşması
Muhakeme ve yargı oluşturmakta güçlük çekmek
Görsel algılamada sıkıntı yaşamak
Yukarıda açıklandığı gibi hafıza sorunları veya zayıf düşünme yeteneği ile karşılaşırsanız, nedenini belirlemek için mümkün olan en kısa sürede bir uzmana danışmalısınız. Semptomlar demansın geri döndürülemez olduğunu gösterse de erken teşhis insanların mevcut tedavilerden en iyi şekilde yararlanmasına olanak sağlayabilir. Ayrıca, geleceği planlarken size zaman kazandırabilir.
Demansın Tedavisi Var Mıdır?
Çoğu progresif demans türü tedavi edilemez, ancak belirti ve semptomlarla başa çıkmanın birçok yolu vardır.
İlaçlar
Aşağıdakiler demans belirtileri geçici bir biçimde iyileştirmek için uygulanır.
Kolinesteraz inhibitörleri: Donepezil, rivastigmin veya galantamin gibi bazı ilaçlar, hafıza ve karar vermede rol oynayan belirli kimyasal habercilerin seviyesini artırarak çalışır. Bu ilaçlar esas olarak Alzheimer hastalığını tedavi etmek için kullanılsa da vasküler demans, Parkinson hastalığı demansı ve Lewy vücut demansı gibi diğer demanslar için de kullanılabilirler. Yan etkiler mide bulantısı, kusma ve ishali içerebilir. Diğer olası yan etkiler arasında yavaş kalp atışı, bayılma ve uyku bozukluğu yer alır.
Memantin: Beyin fonksiyonlarına (öğrenme ve hafıza gibi) dahil olan başka bir kimyasal haberci olan glutamatın aktivitesini düzenleyerek hareket eder. Bazı durumlarda memantin, kolinesteraz inhibitörleri ile birlikte reçete edilir.
Diğer ilaçlar: Doktorunuz, depresyon, uyku bozuklukları, halüsinasyonlar, Parkinson hastalığı veya huzursuzluk gibi diğer semptomları veya durumları tedavi etmek için ilaçlar yazabilir.
Terapiler ve İlaçsız Tedaviler
Evinizi nasıl daha güvenli hale getireceğinizi ve değişen davranışlara nasıl tepki vereceğinizi öğrenmek için profesyonel yardım alabilirsiniz. Amaç, düşmeleri önlemek, davranışları yönetmek ve demans gelişimine hazırlanmaktır.
Çevreyi güzelleştirin: kafa karışıklığını ve gürültüyü azaltın ve bunama hastalarının konsantre olup çalışmasını kolaylaştırın. Bıçaklar ve araba anahtarları gibi güvenliği tehdit edebilecek nesnelerin saklanması gerekebilir.
Görevi basitleştirin: Görevi daha basit adımlara bölmeniz ve başarısızlık yerine başarıya odaklanmanız gerekir.
